انگیخته‌آموزی اصطلاحات علمی و ضرورت تدوین اصطلاح‌آموزهای تحلیلی، همراه با ذکر یک نمونۀ کاربردی

نویسندگان

تهران، پژوهشکدۀ مطالعات واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی

چکیده

هدف از به­ کارگیری روش انگیخته ­آموزی اصطلاحات علمی آن است که به جای برقراری ارتباط بین کلیت یک تعریف و کلیت اصطلاح مرتبط با آن (انگیختگی نشانه به نشانه)**، با رویکردی تقلیل ­گرا ابتدا به تجزیۀ اصطلاحات و تعاریف­ به واحد­های تشکیل ­دهندۀ آن­ها یعنی تک واژها و مؤلفه ­های معنایی پرداخته و سپس ارتباط منطقی مابین هر یک از تک واژها با مؤلفه ­های معنایی مربوطه تبیین گردد (انگیختگی معنایی). بدین ترتیب نه تنها یادگیری مفاهیم علمی و تعاریف و اصطلاحات وابسته به آن­ها به شکلی مؤثرتر و منسجم­تر انجام می­ گیرد، بلکه استمرار در به ­کارگیری این شیوۀ اصطلاح ­آموزی می ­تواند از طریق تقویت تفکر زایا، آمادگی ذهنی ویژه ­ای در افراد پدید آورد که قادر به درک اصطلاحات علمی جدید با ساختار صرفی-معنایی مشابه با آموخته ­های قبلی باشند (رویکرد مفهوم ­مقصد) و در مواجهه با مفاهیم نو نیز بتوانند دست به اصطلاح ­سازی بزنند (رویکرد اصطلاح­ مقصد).

کلیدواژه‌ها

آشوری، داریوش (1387)، زبان ‌باز؛ پژوهشی دربارۀ زبان و مدرنیت، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
اصول و ضوابط واژه‌گزینی، همراه با شرح و توضیحات (1388)، ویرایش سوم، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
باطنی، محمدرضا (1370)، «کلمات تیره و شفاف: بحثی در معناشناسی»، دربارة زبان، تهران: نشر آگاه.
چوپان‌زاده، مرضیه و آویشن محضری (1395)، «استعاره در اصطلاح‌شناسی (بررسی واژه‌های مصوب حوزه رایانه و فناوری)»، مجله مطالعات واژه‌گزینی (ویژه‌نامه نامۀ فرهنگستان)، شماره اول، زمستان 1395، ص 139-160.
حسن‌دوست، محمد (1393)، فرهنگ ریشه‌شناختی زبان‌ فارسی، تهران: نشر آثار فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
دهخدا، علی‌اکبر(1372)، لغت‌نامۀ فارسی، چاپ اول از دوره جدید، تهران: موسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رجبی، تقی و سیدمهدی سمائی (1398)، «سازمان‌دهی واژگان مصوب فرهنگستان در نظام اصطلاح‌نامه‌ای»، مجلة مطالعات واژه‌گزینی (ویژه‌نامه نامة فرهنگستان)، شمارة دوم و سوم، بهار 1398، ص 201-216.
رضوی، محمدرضا (1395)، «بحثی در چیستی اصطلاح در قیاس با واژه»، مجله مطالعات واژه‌گزینی (ویژه‌نامة نامة فرهنگستان)، شماره اول، زمستان 1395، ص 44-77.
رفیعی، عادل و رضا مراد صحرایی (1392)، زبان فارسی زبان علم؛ نگاهی به فرآیند‌های واژه‌سازی گونۀ علمی زبان فارسی، تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
سمائی، فرشید (1395)، «گرایش‌های نوین اصطلاح‌شناسی امروز»، مجلة مطالعات واژه‌گزینی (ویژه‌نامة فرهنگستان)، شماره اول، زمستان 1395، ص 78-117.
ــــــــــــــــ (1398)، «مبانی اصطلاح‌شناسی فرهنگی و کاربرد آن در زبان فارسی»، مجله مطالعات واژه‌گزینی (ویژه‌نامة نامه فرهنگستان)، شماره دوم و سوم، بهار 1398.
صادقی، علی‌اشرف (1370)، «واژه‌های فریبکار در فارسی تاجیکان»، مجلة زبانشناسی، دوره 8 شماره 1 و 2، سال 1370، ص 12-22.
صفوی، کورش (1379)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران: انتشارات حوزة هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
عطاریان، رضا و شیما شریفی (زیر چاپ)، «انگیخته‌آموزی دوزبانۀ اصطلاحات، روشی بهینه برای آموزش مفاهیم علمی»، مجلۀ مطالعات واژه‌گزینی (ویژه‌نامۀ فرهنگستان).
قیم، عبدالنبی (1393)، فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی، ویراست دوم تهران: فرهنگ معاصر.
مفیدی، مصطفی (1375)، (مترجم)، فرهنگ فشرده پزشکی آکسفورد، چاپ اول، تهران: انتشارات فرهنگان.
واژه‌های نو (1320)، فرهنگستان ایران، تهران: انتشارات دبیرخانة فرهنگستان.
وزیرنیا، سیما (1384)، «راهبردهای اصطلاح‌گزینی خلاق با استفاده از اصطلاحات روانشناسی»، مجموعة مقالات دومین هم‌اندیشی واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی، تهران، نشر آثار و فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص 243-254.
هزارواژة پزشکی (1) (1390)، گروه واژه‌گزینی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
هزارواژة حمل و نقل (1) (1392)، گروه واژه‌گزینی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
 
 
 
Bauer, L. (2000), A Glossary of Morphology, Edinburgh: Edinburgh University Press.
Dorland’s Illustrated Medical Dictionary (2003), 30th ed., Philadelphia: Saunders and Company.
Felber, H. (1984), Terminology Manual, Paris: Infoterm.
Khayath, M. H. (2006), The Unified Medical Dictionary English-Arabic, Lebanon: Librarie du Liban.
Myking, J. (1997), The concept of “motivation” in terminology: Some reflections on its definition and applicability. In L. Lundquist, H. Picht and J. Qvistgaard (eds.) LSP identity and interface: Research, knowledge and society. Proceedings of the 11th European Symposium on Language for Special Purposes, Copenhagen, August 1997, 328-338.
Online Etymology Dictionary. Retrieved at https://www.etymonline.com.
Temmerman, R. (2000), Towards New Ways of Terminological Description: The Sociocognitive Approach, Amsterdam: John Benjamin’s.
The American Heritage Dictionary of the English Language. 3rd ed., Boston: Houghton Mifflin, 1992.
  • تاریخ دریافت: 19 تیر 1398
  • تاریخ بازنگری: 22 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 22 تیر 1399