نویسنده
تهران، انستیتو پاستور ایران، مرکز تحقیقات میکروبیولوژی
چکیده
ویروسها عناصر ژنتیکی خودسری هستند که بر زیست بوم چیرهاند و انگل همه اشکال سلولی موجودات زنده اند. فراوانی آنها در یوکاریوتها و پروکاریوتها تفاوت دارد. در محیطهای دریایی، خاک و یا همراه با جانوران، شمار ویروسها ۱۰ تا ۱۰۰ برابر تعداد سلول های میزبان آنها است. امروزه دانشمندان برآورد میکنند که ۱۰ کوانتیلون (quintillion) ذرهی ویروسی (برابر با 10 به توان 30) ساکن کره زمین هستند و در بیشتر اکوسیستمها به ازای هر باکتری ده ویروس وجود دارد. ویروسها مهمترین عوامل اکولوژیکی هستند که فرایندهای تبدیل انرژی در زیست بوم و رسوبگذاری را شکل میدهند. این کار با کشتن جمعیتهای سیانوباکتریها و جلبکهای یوکاریوتی انجام میشود. ویروسها مانند ترانسپوزونها و پلاسمیدها همهی موجودات زنده سلولی را آلوده میکنند و آنها ذخیرهگاه بزرگ گوناگونی ژنتیکی به شمار میروند. به نظر میرسد که آنها جزو ذاتی هر سیستم تکاملی همانندسازی کننده باشند و از نخستین روزهای پیدایش زندگی همراه با میزبان خود تکامل یافتهاند. روشهای پیشرفته توالییابی ژنها، آنچه را که ما در باره ویروسها میدانیم، دگرگون ساخته است. اکنون پژوهشگران میتوانند فراتر از شناخت ویروسهای بیماریزا گام بردارند و به هزاران ویروسی دست یابند که بدون ایجاد هر گونه علامت بالینی، ساکن بدن انسان هستند. با پژوهش بر روی برهمکنشهای آنها با یکدیگر، با سایر میکروبها و با سیستمهای ژنتیکی و ایمنی میزبان، میتوانیم بیاموزیم که آنها چگونه روی سلامت و بیماری ما تأثیر دارند. در این مقاله، به دانش کنونی درباره ترکیب و گوناگونی ویروم انسانهای از نظر فیزیولوژیک سالم میپردازیم. یافتههای اخیر از بررسیهای متاژنگانی (metagenomics) به دست آمده و در کنار آنها نقش باکتریوفازها و ویروسهای یوکاریوتی در سلامت انسان مورد بازبینی قرار خواهد گرفت.
کلیدواژهها