ردیف

واژه بیگانه

معادل پیشنهادی

تعریف

1.     

coronaviruses

ویروس‌های کرونا

‌خانواده‌ای از ویروس‌های بیماری‌زا که عامل ایجاد بیماری‌های مختلفی از سرماخوردگی تا مرس و سارس و کووید-19 است

2.     

novel coronavirus

abbr. nCOV

syn. new coronavirus

ویروس جدید کرونا

نامی موقتی برای هر یک از ویروس‌های جدیداً کشف‌شدة خانوادة کروناویروسیان قبل از وضع کردن نام دائمی برای آنها

3.     

COVID-19

f.f. coronavirus disease 2019

کووید-19

نوعی بیماری تنفسی متوسط تا شدید که عامل آن سویۀ جدید کروناویروسی است که در سال 2019 کشف شد

4.     

common cold

سرماخوردگی

نوعی عفونت واگیر ویروسی که دستگاه تنفسی فوقانی را درگیر می‌کند

5.     

Influenza

syn. flu

آنفلوآنزا

نوعی عفونت بسیار واگیر در مجاری تنفسی که توسط میکسوویروس‌ها ایجاد می‌شود

6.     

MERS

f.f.  middle east respiratory syndrome

مرس

صورت کامل:  نشانگان تنفسی خاورمیانه‌ای

نوعی بیماری حاد و شدید تنفسی که عامل آن نوعی کروناویروس است و اولین بار در سال 2012 در عربستان سعودی گزارش شد

7.     

SARS

f.f. sever acute respiratory syndrome

سارس 

صورت کامل:  نشانگان تنفسی حاد شدید

نوعی بیماری حاد و شدید تنفسی که عامل آن نوعی کروناویروس است و اولین بار در سال 2003 در چین گزارش شد

8.     

autoimmune disease

syn. autoimmune disorder

بیماری خودایمنی

مت.  اختلال خودایمنی

هرگونه اختلال که در آن دستگاه ایمنی بدن، عامل خودی را با بیگانه اشتباه می‌گیرد و به آن حمله می‌کند

9.     

respiratory disease

syn. pulmonary disease, lung disorder

بیماری تنفسی

هرگونه بیماری که در آن بافت اصلی شش‌ها یا مجراهای هوایی در دستگاه تنفسی درگیر شود

10.  

respiratory distress

زجر تنفسی  

وضعیتی بیمارگونه که در آن تنفس با سختی و همراه با تلاش زیاد برای رسیدن به میزان و آهنگ طبیعی تنفس انجام می‌شود

11.  

acute respiratory distress syndrome

abbr. ARDS

نشانگان زجر تنفسی حاد  

نشانگانی شدید با اختلال شدید تنفسی که در آن شش‌ها از مایعات پر می‌شود و سطح اکسیژن خون پایین و سطح کربن‌دی‌اکسید آن افزایش می‌یابد

12.  

public health surveillance

syn. epidemiologic surveillance

مراقبت سلامت همگانی  

مت. مراقبت همه‌گیرشناختی

جمع‌آوری و تحلیل و تفسیر مستمر و نظام‌مند داده‌ها به‌منظور برنامه‌ریزی و به‌کارگیری و ارزیابی آنها در اقدامات مرتبط با سلامت همگانی

13.  

surveillance technology

فناوری مراقبت  

فناوری مورد استفاده در مراقبت‌های سلامت همگانی

14.  

pandemic epicenter

کانون دنیاگیری  

مرکز یا محل شروع، طغیان و انتشار بیماری واگیر معین در سطح جهانی

15.  

epidemic curve

منحنی همه‌گیری  

منحنی رسم‌شده براساس توزیع موارد همه‌گیری نسبت به زمان بروز آنها

16.  

flattening the curve

تخت کردن منحنی 

راهکاری در سلامت همگانی که براثر آن گسترش دنیا‌گیری بیماری کم می‌شود و در نتیجه شیب منحنی همه‌گیری کاهش می‌یابد

17.  

outbreak

طغیان

افزایش ناگهانی و محلی یا منطقه‌ای بروز یک بیماری در محدودة زمانی معین که در صورت عدم‌مهار آن، می‌تواند به همه‌گیری یا دنیاگیری منجر شود

18.  

death toll

شمار تلفات 

تعداد مردمی که در اثر یک عارضه یا بیماری از بین می‌روند

19.  

case*

مورد (مصوب)

1. فردی که بیماری یا اختلال یا وضعیتی خاص دارد

2. بیماری یا شرایط خاص مورد مطالعه‌ای که در یک فرد یا جمعیت یا گروه خاص مشاهده میشود

20.  

index case*

syn. patient zero

مورد شاخص(م ع سلامت)              

   مت. بیمار صفر            

اولین بیمار مستندسازی شده در همه‌گیری یک بیماری در یک جمعیت

21.  

primary case

مورد اولیه

موردی که یک بیماری را برای اولین بار به گروه  معینی از مردم وارد می‌کند

22.  

confirmed case

مورد قطعی

موردی که ابتلا یا عدم ابتلای آن به وسیله آزمون آزمایشگاهی تأیید شده باشد.

23.  

confirmed positive case

مورد مثبت قطعی

مورد مثبتی که یک نهاد رسمی آن را تأیید کرده باشد.

24.  

presumptive positive case

مورد مثبت مشکوک

مورد مثبتی که برای قطعی شدن، نیاز به تایید یک نهاد رسمی دارد.

25.  

case definition

تعریف مورد

مجموعه‌ای از خصوصیات و موارد که برای اینکه یک فرد بیمار شناخته شود داشتن تمام آنها لازم است

26.  

suspect case

مورد مشکوک

فردی که در محل آلوده به بیماری حضور داشته است

27.  

probable case

مورد احتمالی

فردی که علاوه بر حضور در محل آلوده برخی نشانه‌های بیماری را نیز داشته باشد

28.  

symptomatic case

مورد علامت‌دار

فردی که یکی یا برخی از نشانه‌های بیماری را دارد

29.  

asymptomatic case

مورد بدون‌علامت

فردی که ابتلای وی با روش‌های آزمایشگاهی تأیید  شده است ولی نشانه‌های بالینی بیماری در او مشاهده نمی‌شود

30.  

case fatality rate

میزان کشندگی

در همه‌گیرشناسی، نسبت تعداد افراد کشته شده از یک بیماری نسبت به تعداد افراد مبتلا به آن بیماری در یک دوره زمانی معین

31.  

communicable disease

بیماری واگیر  

بیماری‌ای که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم یا از طریق ناقل از یک فرد یا حیوان به دیگری منتقل می‌شود

32.  

non-communicable disease

بیماری غیرواگیر

نوعی بیماری که از فردی به فرد دیگر انتقال نمی‌یابد

33.  

virulence

حدت  

درجة توان بیماری‌زایی یک ریزاندامگان در یک میزبان خاص

34.  

screening *

غربالگری (مصوب)  

بررسی و آزمون گروهی از افراد برای جدا کردن افراد سالم از افرادی که بیماری آنها تشخیص داده نشده است یا بسیار در معرض خطرند

35.  

health screening

غربالگری سلامت

هرگونه آزمونی که برای شناختن وضعیتی بیمارگونه قبل از شروع بروز نشانه‌های آن وضعیت انجام می‌شود

36.  

border screening

غربالگری مرزی

جلوگیری از خروج افراد مبتلا یا ورود آنها به یک کشور از طریق شناسایی افراد آلوده یا جداسازی یا قرنطینه

37.  

temperature screening

غربالگری تب‌

غربالگری افراد مبتلا با استفاده از روش‌های تب‌سنجی

38.  

drive through screening

غربالگری خودرویی

غربالگری رانندگان و سرنشینان خودروها با استفاده از روش‌های تب‌سنجی و نمونه‌برداری در حالی‌که افراد سوار خودروها هستند

39.  

tracking-testing-treating

abbr: T3

ردگیری- آزمایش- درمان  

اخت. راد  

راهکاری سه‌مرحله‌ای برای مهار و حذف بیماری در همه‌گیری‌ها شامل ردیابی و آزماش و درمان

40.  

COVID-19 tracking tool

ابزار ردگیری کووید-19  

افزاره‌ای برای دستیابی به اطلاعات و آمار مرتبط با کووید-19

41.  

coronavirus testing

آزمایش‌ کروناویروس 

تجزیه و تحلیل و بررسی نمونه‌ها برای تعیین حضور فعلی یا قبلی ویروس عامل کووید-19

42.  

COVID-19 rapid test

syn.COVID-19 rapid diagnostic test

آزمایش سریع کووید-19

مت. زودآزمایی کووید-19

آزمایشی بالینی-تشخیصی که به‌سرعت و راحتی انجام می‌شود و وجود یا عدم‌وجود عامل کووید-19 را در نمونه نشان می‌دهد

43.  

COVID-19 antibody testing

آزمایش‌ پادتنی کووید-19

آزمایشی که در آن مقدار پادتن‌های ساخته‌شدة بدن علیه کووید-19 اندازه‌گیری می‌شود

44.  

POC

f.f. point of care

مراقبتگاه

محلی که در آن خدمات درمانی و مراقبتی ارائه می‌شود

45.  

POC testing

 آزمایش مراقبتگاهی

نوعی آزمایش که در محل مراقبتگاه بر روی بیمار انجام می‌شود و نه در آزمایشگاه

46.  

antibody detection

پادتن‌یابی

شناسایی پادتن‌های موجود در پادسرم

47.  

antibody therapy

پادتن‌درمانی    

نوعی روش درمانی که در آن از پادتن‌ها برای درمان سرطان، عفونت و برخی از بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود

48.  

serological test

آزمایش سرم​شناختی

فرایندی آزمایشگاهی با هدف شناسایی پادتن‌های موجود در سرم خون

49.  

antiserum

پادسرم 

سرم خونی حاوی پادتن علیه پادگن‌های خاص

50.  

genome analysis

ژنگان‌کاوی 

هرگونه مطالعه و بررسی انجام‌شده بر روی توالی‌های ژنی با نگاه ژنگانی و کل‌نگر

51.  

genome sequencing analysis

ژنگان‌کاوی توالی‌یافتی

ژنگان‌کاوی با هدف بررسی کل توالی ژنگانی یک یاخته خاص در زمان معین

52.  

polymerase chain reaction

abbr. PCR (test)

(آزمایش) واکنش زنجیره‌ای بسپاراز

اخت. وازیب 

روشی برای ساخت تعداد زیادی از یک قطعه دنا با استفاده از چرخه تکرارشونده آنزیم بسپاراز

53.  

reverse transcriptase PCR

abbr. RTPCR (test)

(آزمایش) واکنش زنجیره‌ای بسپاراز  وارونوشتازی

است. وازیپ‌وار  

روشی آزمایشگاهی همراه با رونویسی معکوس رنا به دنا و سپس تکثیر توالی دنای هدف با استفاده از واکنش زنجیره‌ای بسپاراز